ĐỐI :

Hàng cô thuốc bắc tiếng xôn xao
Cô bán, anh mua, tính thế nào?
Kìa đại “Trần bì” thì đã vậy,
Còn như “Liên nhục”, kiếm lời sao?
“Quy thân” mấy lạng, anh mua cả,
“Thạch nhũ” bao tiền, giá hạ cao?
“Tri mẫu biết chăng,cô liệu nhé,
“Thung dung” anh sẽ mắc câu vào.

ĐÁP :

Thuốc bắc tay em khéo tẩm sao,
Mong anh chiếu cố chỉ ngày nào ,
“Nữ trinh” chưa dễ vồ ngay được
“Đỗ trọng” khó bề tính lãi cao
“Ngưu tất” “Quế tâm” tròn với khuyết
“Hoài sơn” “Thục địa” thấp cùng cao
“Liên tâm” “Ngẫu tiết” chờ xem giá,
“ích mẫu “Lương duyên đón khách vào.

Theo dân gian đây là 2 bài thơ đối-đáp giữa nhà thơ Tản Đà và cô hàng bán thuốc bắc. Mình xin đc trích 1 đoạn dẫn giải về ý nghĩa của 2 bài thơ này :
+ BÀI 1 : Đối với người làm thuốc, “trần bì” chỉ là thứ vỏ quả quýt để lâu ngày, nhưng theo ngữ nghĩa: “bì” là “vỏ” mà cũng là da, quả quýt thì nhỏ mà vỏ nó bóc ra thì lại thấy là to ? Hay là chàng nho sinh thêm vào chữ “đại” (đại trần bì) là muốn ngụ ý: da thịt- dung nhan đã phơi bày rõ ràng ra rồi, nên khỏi cần bàn cãi lôi thôi. Một cách tán dương dung nhan vừa bóng gió vừa trực diện! Rồi từ vị thuốc thứ hai, thì bắt đầu lắm chuyện rắc rối: “Liên nhục” vốn là hạt sen, thế nhưng ở đây lại ám chỉ một thứ mà ... cô gái không có - thì mua bán ra sao đây, “kiếm lời sao” ? Anh chàng nho sinh muốn lấy “hạt sen “để ám chỉ cái gì ? Có lẽ phải nhớ lại câu “quy thân liên nhục tẩm mang đi” khi nữ sĩ Hồ Xuân Hương khóc ông phủ Vĩnh Tường mới hiểu “hạt sen” ám chỉ cái gì ! Quả là lắt léo ! ấy thế nhưng đến câu “Quy thân mấy lạng mua cả” thì chữ “quy “ lại cố ý được dùng sai nghĩa. “Quy thân” là củ của cây thuốc “Đương quy” sau khi đã cắt bỏ rễ con, nhưng ra chữ “quy” trong vị thuốc nghĩa là “trở lại” (vì theo tích xưa có một cô gái đi lấy chồng, mắc bệnh nặng không sinh đẻ được, bị trả về nhà cha mẹ đẻ, sau nhờ uống Đương quy đã khỏi bệnh và được quay trở lại nhà chồng, cho nên vị thuốc này mới có tên như vậy). Có điều anh chàng thư sinh ở đây lại vờ như ù ù, cạc cạc, cố ý hiểu chữ “quy” là “con rùa”...của cô gái! Thật là tinh nghịch hết chỗ nói! Đến như “Thạch nhũ”, một vị thuốc rất cổ, thứ đá non lấy từ hang đá, mà những thế kỷ gần đây trong Đông y rất ít sử dụng, thế mà anh chàng cũng “mò” ra để “khai thác” chữ “nhũ “ có nghĩa là “vú “, đùa bỡn cô nàng! Còn vị thuốc “tri mẫu”(tri là biết, mẫu là mẹ ) dùng để căn dặn : nếu như mẹ biết chuyện của chúng ta thi nàng hãy lo thu xếp cho êm thấm (cô liệu nhé)- để đôi ta có thể kết duyên đàng hoàng: “Thung dung anh sẽ mắc câu vào”, “Thung dung” là tên gọi tắt của một vị thuốc “nhục thung dung”, ở đây dùng với nghĩa ung dung, đàng hoàng; nhưng “thung dung” mà lại “mắc câu vào” thì lại có ẩn ý khác!
+ BÀI 2 : cô hàng thuốc dùng “Nữ trinh”- một vị thuốc bổ âm kinh điển, để nói rõ “giá trị” của mình: thiếp là con gái nhà lành, còn trinh nguyên, chẳng dễ gì mà “vồ ngay được”! Chàng hãy cố chăm chỉ đèn sách, phải đỗ đạt cao đã (Đỗ trọng), thì khi đó mới có thể nói đến việc trăm năm; còn như hiện nay thì “khó bề tính lãi”- có nghĩa là bảo anh chàng: Hãy đợi đấy! Nàng lại mượn tên những vị thuốc quý để thổ lộ nỗi lòng. Cuộc đời như vầng trăng khi tròn khi khuyết : vị thuốc “Ngưu tất” (ngưu là trâu, tất là đầu gối ) thì tròn như vầng trăng rằm, còn “Quế tâm” (vỏ quế) thì rỗng, nhìn cắt ngang như vầng trăng khuyết; cuộc đời cũng không khỏi có lúc thăng trầm : lên cao như “Hoài sơn” mọc ở trên núi và xuống thấp như “ Thục địa” mọc ở dưới đất. Dù thế nào, thiếp quyết giữ tấm lòng trinh tiết; như “Liên tâm” (tâm sen - biểu tượng của sự trong trắng) và “Tiết ngẫu” (đốt ngó sen- biểu tượng của trinh tiết), Chỉ cần chàng gắng công đèn sách, đến khi công thành danh toại thì lương duyên nhất định sẽ tới , thiếp sẽ đón chàng vào và có ngày được làm người mẹ (ích mẫu).
Qua 2 bài thơ trên, tất cả chỉ vẻn vẹn 15 vị thuốc mà trong đó đã có đủ tất cả. Có thuốc bổ dương như “Đỗ trọng”, “Thung dung”, có thuốc tư âm như “Thục địa”, “Tri mẫu”, có thuốc bổ tỳ như “Liên nhục”, “Hoài sơn”. Thuốc lý khí có “Trần bì”, thuốc lý huyết có “ích mẫu”, thuốc thanh nhiệt có “liên tâm “ , “Ngẫu tiết”, “Tri mẫu”; thuốc chữa đau nhức như “Ngưu tất”, “Quế tâm”...

ê, vị thuốc thôi á, trong cái ni có tác dụng chi, hay bài chi k mi. sao đưa lên ngố rứa, chả hiểu, đưa lên là phải biết giải thích vì các câu đối nó k khớp nhau, sao cho ng ta hiểu chứ

hoangvietdung1010 đã viết:

ê, vị thuốc thôi á, trong cái ni có tác dụng chi, hay bài chi k mi. sao đưa lên ngố rứa, chả hiểu, đưa lên là phải biết giải thích vì các câu đối nó k khớp nhau, sao cho ng ta hiểu chứ

bài thơ này chỉ có chứa các vị thuốc thôi m. còn thơ về các bài thuốc để mấy bữa nữa sưu tầm đc kha khá t post lên cho mọi người thưởng thức sau. lúc đó nhớ cho ý kiến đây.